Karsilikli degistirme, degis tokus anlamina gelen mübadele kelimesi Lozanda verilen karar geregi Türkiyedeki Hristiyan nüfusun Yunanistandaki Müslüman nüfusla degistirilmesi anlamina geliyordu. Her iki toplum acisindan da olaganüstü bir dönüstürücü etkiye sahip olan bu nüfus degisimi, Yunan ordusunun Izmiri isgaliyle baslayan sürec sonunda iki toplumun yüzyillarca sürmüs ortak hayatinin sonlanmasina yol acar. Mübadele, aslinda ulusal kimligini daha cok birbirine karsi kurmus ve uluslasma sürecindeki iki etninin savas sonrasi bir arada yasama imkanlarinin siyaseten tükenmisligi kadar homojenlesme cabasinin da bir sonucudur.

Dolayisiyla Mübadele, ulus devlet ve ulusculuktan ve bunlardan dogan nüfusun homojenizasyonu kavramindan bagimsiz degerlendirilemez. Ancak ulus fikri ister ortak mitlere ve tarihi hatiralara, ortak bir gecmis ve gelecek tasavvuruna, paylasilan hak ve ödevlere, ister organik ve görünür bir yurt fikrine ve yine ondan dogan ve ulusu kuran mitolojiye baglansin, tam bir homojenlik vaat etmez. Lozan Antlasmasinda nüfus degisimi icin din ölcütünü kullanilmis dolayisiyla dil, cografya, kültür, ortak yasam gibi aidiyetler dikkate alinmamistir.


Bu calisma, kitlesel bir mühendislik plani olarak Mübadelenin ölcüt olarak aldigi ve dista biraktigi buaidiyetlerin kimlik tasarimina etkisini ortaya koymaya ve ulusculukla iliskisini aciklamaya yöneliktir.